Strafrechterlijk archief
In de database van het Strafrechterlijk Archief vindt u gegevens over personen
die als gedaagde zijn verschenen voor de arrondissementsrechtbanken van
Heerenveen, Leeuwarden of Sneek.
Een aantal 'topdossiers' zijn volledig
gescand en hier op de website beschikbaar.
Zoeken in de rolboeken
De database met de gegevens uit het strafrechterlijk archief is te vinden in de website Alle Friezen. Kies bij 'Uitgebreid zoeken' voor 'Rolboeken arr. rechtbanken'.
- toelichting Strafrecht na 1838
- Kijk voor een uitgebreide toelichting in Friezen Gezocht, hoofdstuk 6: Voor de rechter
In het kader van het landelijke Metamorfoze projekt, tot veiligstellen van
bedreigd papieren erfgoed, zijn drie bekende zaken die voor het gerechtshof
Leeuwarden hebben gediend op microfilm gezet en vervolgens gedigitaliseerd.
Om welke zaken gaat het?
Hogerhuiszaak
In 1895 werden drie broers Hogerhuis
verdacht van een inbraak met geweld. Al tijdens de zittingen rezen er grote
twijfels of de broers wel dit vergrijp hadden gepleegd. Desondanks bleef
Justitie volharden in de overtuiging van de schuld van de broers en werden zij
in eerste instantie door de rechtbank en in hoger beroep door het gerechtshof
veroordeeld tot lange gevangenisstraffen. De zaak trok veel aandacht vooral ook
omdat het idee bestond dat de gebroeders Hogerhuis vanwege hun socialistische
achtergrond veroordeeld waren. Piter Jelles Troelstra heeft nog voor de
gebroeders opgetreden als advocaat.
Over deze zaak zijn diverse publicaties
verschenen en er is een film over gemaakt.
- Naar het digitale dossier Hogerhuiszaak
- Brieven van de gebroeders Hogerhuis (inv.nr.346)
- Brieven van de gebroeders Hogerhuis (inv.nr.405)
Eije Wykstra
Eije Wykstra was een los werkman die
voornamelijk met muziek zijn kost probeerde te verdienen. Hij had een verhouding
met een getrouwde vrouw. Op een gegeven moment werd er opdracht gegeven om de
vrouw bij Eije Wykstra weg te halen. Daartoe werden twee gemeenteveldwachters en
twee rijksveldwachters op het huis afgestuurd. Toen de veldwachters bij het huis
aankwamen werden zij door Eije wykstra beschoten. Alle vier de veldwachters
werden gedood.
Deze zaak werkte veel beroering en er werd een landelijk
comité opgericht om geld in te zamelen voor de gezinnen van de
veldwachters.
Ook deze zaak werd verfilmd.
Kneppelfreed
De kantonrechter van Heerenveen weigerde een
verdachte die Fries sprak te verstaan. De journalist en Fries schrijver Fedde
Schurer was toevallig aanwezig en schreef een commentaar in zijn krant waarbij
hij de kantonrechter vergeleek met een lid van de bende van de Zwarte Hoop. Een
bende die in de middeleeuwen het Friese platteland teisterde.
De
kantonrechter voelde zich door dit artikel beledigd en diende een aanklacht in
tegen Fedde Schurer. Toen de zaak voor moest komen ging het al helemaal niet
meer om de belediging maar om het recht van Friezen om in hun eigen taal te
spreken in de rechtszaal. Toen de zaak voor kwam was er een grote menigte
opgekomen en dit ontaarde in een oproer waarbij de politie met de knuppel de
orde probeerde te handhaven ( vandaar de naam Kneppelfreed =
knuppelvrijdag).
Naar aanleiding van dit oproer werden er Kamervragen gesteld
over het gebruik van het Fries in de rechtszaal. Uiteindelijk werd het gebruik
van het Fries in het rechtsverkeer in Fryslân toegestaan.